UYUZ HASTALIĞI İÇİN ŞİFA

UYUZ HASTALIĞI NEDİR?

Uyuz hastalığı, bilimsel adı sarcoptes scabiei olan mikroskopik sekiz bacaklı akarların sebep olduğu bir cilt hastalığıdır. Bu hastalıkta uyuz böceklerinin dişileri derinin dış tabakalarına yumurtalarını bırakır. Bu da deride bir alerjik tepkimeye, ağır kaşıntıya ve döküntüye neden olur. Geceleri daha yoğun bir şekilde kaşıntıya neden olan hastalık, tedavi edilmediğinde döküntü ve yara oluşumunu beraberinde getirir. Özellikle sonbahar ve kış aylarında artış gösterir ve son derece bulaşıcıdır.

Uyuz, kişisel hijyenden bağımsız olarak herkeste görülebilir. Dünyada herhangi bir zamanda yaklaşık 130 milyon uyuz vakası gözlenmektedir. Hastalığın bulaşma şekli, ten teması ile olabileceği gibi ortak kullanılan yatak, çarşaf, havlu ve kıyafetler de hastalığı taşıyabilir. Bunun sebebi akarın insan vücudu dışında 1-2 gün kadar yaşayabilmesidir. (Hayvandan insana geçen uyuz akarı, deri içine giremez ve kısa süre içinde ölür.) Hapishane mahkumları, kurumsal bakıma muhtaç insanlar, kalabalık koşullarda yaşayan insanlar, çocukların ya da yaşlıların bakım tesislerindeki insanlar, kreş ve anaokulundaki çocuklar uyuz hastalığına yakalanma riski en yüksek gruplar arasındadır.

3 tip uyuz:

Tipik Uyuz: En yaygın olanıdır. Ellerde, bileklerde ve diğer yaygın noktalarda kaşıntılı döküntülere neden olur.

Nodüler Uyuz: Bu tip uyuz, özellikle genital bölgelerde, koltuk altlarında veya kasıkta kaşıntılı, kabarık şişlikler veya topaklar şeklinde gelişebilir.

Kabuklu Uyuz: Norveç uyuzu olarak da bilinir. Daha şiddetli ve son derece bulaşıcı bir türdür. Kabuklu uyuzlu insanlar, binlerce akar ve yumurta içeren kalın, gri ve dokunulduğunda parçalanması kolay cilt kabukları geliştirir. Kabuklu uyuz genellikle zayıflamış bağışıklık sistemi olan kişilerde gelişir. Kabuklu uyuz, normal uyuzla aynı şekilde yayılır.

UYUZ HASTALIĞI NEDEN OLUŞUR?

Uyuz hastalığına, uyuz böceği olarak bilinen sarcoptes scabiei von hominis adlı akar neden olur. Bu küçük, sekiz bacaklı akarlar o kadar küçüktür ki onları cildinizde göremezsiniz, ancak etkilerini hissedersiniz. Akarlar, yaşamak ve beslenmek için cildinizin üst tabakasına yerleşir. Dişi akarlar yumurta bırakır. Cildiniz akarlara ve onların atıklarına tepki verir ve kırmızı, kaşıntılı bir döküntü geliştirirsiniz.

UYUZ HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Uyuz akarları parmak araları, el bileği, dirsek veya diz kıvrımları, bel veya göbek çevresi, göğüsler veya cinsel organlar ve çok küçük çocuklar ile yaşlılarda baş, boyun, yüz, avuç içi ve tabanlarda daha çok bulunurlar. Cildin uyuz hastalığına ilk tepki vermesi 4-6 hafta sürer. İlk belirtiler:

• Geceleri yoğun kaşıntı (özellikle çocuk ve yaşlılarda çok şiddetli görülür)
• Sivilce benzeri döküntüler ve kızarıklıklar
• Sürekli kaşımadan kaynaklanan yaralar
• Deride grimsi beyaz, ya da ten renginde uzun çizgiler halinde oyukların görülmesi
• Kabuklanan kabarcıklar

UYUZ HASTALIĞINI ÖNLEME

Uyuza yakalanmayı önlemenin en iyi yolu, uyuz olduğu bilinen bir kişiyle doğrudan ten tene temastan kaçınmaktır. Uyuz bulaşmış bir kişi tarafından kullanılan yıkanmamış giysilerden, havlulardan veya yatak takımlarından da kaçınmak en iyisidir.

Uyuz hastalığından korunmanın en etkin yolu, uyuz olan kişi ile direkt cilt temasından kaçınmaktır. Uyuz bulaşan kişinin nevresim takımları, havluları ve giysileri en az 60°C sıcak suyla yıkanmadan kullanılmamalıdır. Bunlar daha sonra yüksek ısı ile ütülenmelidir. Uyuz akarının bulunduğu düşünülen yüzeyler ise çamaşır suyu ve sıcak su ile temizlenebilir.

UYUZ HASTALIĞI NASIL İYİLEŞİR?

Uyuz hastalığı kendiliğinden iyileşmez, çünkü uyuz akarları kendiliklerinden bulundukları vücudu terk etmezler.

Uyuz tedavisi genellikle doğrudan cilde uygulanabilen reçeteli merhemler, kremler ve losyonları içerir. Ağızdan alınan ilaçlar da mevcuttur.En yaygın tedavi, bir krem veya losyonun boyundan aşağıya tüm vücuda uygulanmasıdır. Bu krem ya da losyon vücut üzerinde 8 - 14 saat bekletilir ve sonrasında yıkanılır.Kullanılan ilaca bağlı olarak tedavi üç güne kadar sürer.

Uyuz tedavisinde kullanılan ilaçlar uyuz akarlarını ve yumurtaları hemen öldürerek etkisiz hale getirse bile, hissedilen kaşıntıyı hemen gideremezler. Bu, deride devam eden alerjik reaksiyonun sonucudur.Kaşıntı için sadece doktor onayıyla kremler kullanmak gereklidir. Buna ek olarak yine doktor kontrolünde çay ağacı yağı ve aloe vera kremleri de kaşıntıyı hafifletmek için kullanılabilir.

Hastalığın belirtilerinin ortaya çıkması 4-6 hafta sürdüğü için tüm aile bireylerinin tedaviyi uygulaması tavsiye edilir.

Doğal Bir Destek: Bitkisel Yağlar

Dünyada artık pek çok kişi ilaçların yan etkilerinden dolayı bitkisel yağara yöneliyor. Uyuz semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olmak için bitkisel yağları kullanabilirsiniz.

• Çay Ağacı Yağı: Araştırmalar, uçucu bir yağ olan çay ağacı yağının, bazı bakterileri, virüsleri ve mantarları öldürmeye yardımcı olan Terpinen-4-ol dahil olmak üzere bir dizi bileşik içerdiğini göstermektedir [1] [2] [3]. Terpinen-4-ol aynı zamanda mikroplarla ve diğer yabancı istilacılarla savaşmaya yardımcı olur. [4] Mikroplarla mücadele özelliği ile, çay ağacı yağı bakteriyel cilt rahatsızlıklarını tedavi etmek, enfeksiyonu önlemek, kaşıntıyı azaltmak ve iyileşmeyi teşvik etmek için yardımcı olur.

• Lavanta Yağı:  Antibakteriyal, antimikrobiyal ve antifungal özellik gösterir. Uçucu bir yağ olan lavanta yağı zararlı bakterileri ve mantarları yok etmeye, böcek ısırıklarının neden olduğu kaşıntı ve şişliği azaltmaya, uyuz akarları ile mücadele etmeye yardımcı olur [5] [6] [7] [8].

• Aloe Vera Jel:   Aloe vera cilt yanıklarını iyileştirmeye [9] [10], deri bariyerini düzenleme özelliği ile kuru deri tedavisine yardımcı olur [11]. Küçük bir grup üzerinde yapılan araştırmada aloe vera jelinin uyuz tedavisinde benzil benzoat kadar başarılı olduğunu bulmuştur [12].

• Karanfil Yağı:  Uçucu bir yağ olan karanfil yağı kaşıntının azaltılmasına yardımcı olur [13].

Kullanım Önerisi

Topikal Uygulama: Aloe vera jeli tek başına, uçucu yağları tek tek veya karışım halinde sabit yağlarla uygun oranda seyrelterek uyuz semptomlarının rahatlaması için kullanabilirsiniz.

15 ml (1 çorba kaşığı) sabit yağ içine 2 - 3 damla uçucu yağ damlatıp karıştırabilirsiniz. Gece yatmadan önce yeterli miktarda yağı vücudunuza püskürtüp, dairesel hareketlerle masaj yaparak uygulayabilirsiniz. Sabit yağ olarak hem antiseptik özellik gösteren, hem de yoğun nemlendirme sağlayarak cildi korumaya yardımcı olan üzüm çekirdeği yağını, zeytinyağını ya da jojoba yağı gibi yağları kullanabilirsiniz.

Bu bitkisel yağları kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın.

Doktorunuza Danışın

Aşağıdaki belirtilerin varlığında mutlaka hekime başvurulmalıdır:

• Yaygın şekilde kızarıklık, döküntü ve yara varlığı
• Sıcak banyo ile artış gösteren kaşıntı
• Özellikle geceleri artan şiddetli kaşıntı
• Cilt yüzeyinde özellikle parmak aralarında akarın yol açtığı beyaz ya da gri renkli 1-10 mm uzunluğunda çizgiler
• Akarın neden olduğu tünellerin üst kısmında kir birikimi, siyah nokta benzeri oluşumlar
• Cilt yüzeyinde inci tanesine benzeyen, içi sıvı dolu lezyonlar

AKADEMİK ARAŞTIRMALAR

[1] C. F. Carson, K. A. Hammer, T. V. Riley (2006). Melaleuca alternifolia (Tea Tree) oil: a review of antimicrobial and other medicinal properties. Clin Microbiol Rev. 2006 Jan; 19(1): 50–62.

[2]Raman, A., U. Weir, and S. F. Bloomfield. 1995. Antimicrobial effects of tea-tree oil and its major components on Staphylococcus aureus, Staph. epidermidis and Propionibacterium acnes. Lett. Appl. Microbiol. 21:242-245

[3] Cox, S. D., C. M. Mann, J. L. Markham, H. C. Bell, J. E. Gustafson, J. R. Warmington, and S. G. Wyllie. 2000. The mode of antimicrobial action of the essential oil of Melaleuca alternifolia (tea tree oil). J. Appl. Microbiol. 88:170-175.

[4] S. S. Budhiraja, M.. E Cullum, S. S. Sioutis, L. Evangelista, S.. T Habanova (1999). Biological activity of Melaleuca alternifola (Tea Tree) oil component, terpinen-4-ol, in human myelocytic cell line HL-60. J Manipulative Physiol Ther. 1999 Sep;22(7):447-53.

[5] T. Moon, J. Wilkinson, H. M. A. Cavanagh (2006).Antibacterial activity of essential oils, hydrosols and plant extracts from Australian grown Lavandula spp. December 2006International Journal of Aromatherapy 16(1):9-14

[6] H. M. A. Cavanagh, J. M. Wilkinson (2005). Lavender essential oil: a review. Australian Infection Control, Vol10 Issue 1 March 2005.

[7] Moon T, Cavanagh HMA & Wilkinson JM. (2004). Lavender as an antibacterial essential oil - are all lavenders equal? AICA National Conference, 2004, abstracts p46.

[8] F. Fang, K. Candy, E. Melloul, C. Bernigaud, L. Chai, C. Darmon, R. Durand, F. Botterel, O. Chosidow, A. Izri, W. Huang, J. Guillot (2016). In vitro activity of ten essential oils against Sarcoptes scabiei. Fang et al. Parasites & Vectors (2016) 9:594

[9]Akhoondinasab M. R., Akhoondinasab M., Saberi M. (2013) Comparison of Healing Effect of Aloe Vera Extract and Silver Sulfadiazine in Burn Injuries in Experimental Rat Model. World Journal of Plastic Surgery Vol.3/No.1/Jan 2014.

[10] Akgun S. G., Aydemir S., Ozkan N., Yuksel M., Sardas S. (2017). Evaluation of the wound healing potential of Aloe vera-based extract of Nerium oleander.North Clin Istanb 2017;4(3):205-212

[11] Türsen B., Türsen Ü. Dermatolojide Aloe Vera. www.dermatoz.org/2014/4/dermatoz14054d1.pdf  

[12] Oyelami O.A., Onayemi A., Oyedeji O.A., Adeyemi L.A. (2009). Preliminary study of effectiveness of aloe vera in scabies treatment. Wiley Online Library, Volume23, Issue10, October 2009, Pages 1482-1484.

[13] İ. M. Ibrahim, M. L. Elsaie, A. M. Almohsen, M. H. Mohey-Eddin (2017). Effectiveness of topical clove oil on symptomatic treatment of chronic pruritus. J. Cosmet Dermatol, 2017 Dec;16(4):508-511.